ณ ฮัวกั่วซัน ชิงหลิงและเพียนเพียนจอมมารทั้งสองซึ่งร่วมกันปรุง “โอสถทิพย์” ขึ้นมา กำลังต่อสู้กันอย่างดุเดือด ด้วยความที่ไม่ระวังทำให้โอสถทิพย์ตกลงที่หินก้อนหนึ่ง หินก้อนนั้นขยับเขยื้อนอย่างรุนแรงจนแตกออกกลายเป็นลิงน้อยที่ฉลาดปราดเปรียว ชิงหลิงและเพียนเพียนเห็นโอสถทิพย์ก่อกำเนิดลิงน้อยขึ้นมาจึงผูกสัมพันธ์เป็นพี่น้องกัน ลิงน้อยมีความฉลาดหลักแหลม จ้าววานรจึงรับไว้เป็นลูกบุญธรรม ต่อมาไม่นานนัก ภูเขาถล่มเป็นเหตุจ้าววานรและบรรดาลิงใหญ่น้อยทั้งหลายต้องตายไป แม้ว่าลิงน้อยจะพาลิงจำนวนหนึ่งหลบหนีรอดตายมาได้ แต่ภาพแห่งความตายของพี่น้องลิงก็ตามมาหลอกหลอนไม่สิ้นสุด เพื่อบรรลุเป็นเซียนมีชีวิตเป็นอมตะ ลิงน้อยจึงขึ้นเขาลงห้วยเดินทางรอนแรมไปตามลำพัง ในที่สุดก็ได้ฝากตนเป็นศิษย์ผู่ถีเหลาจู่ จื่อซือตั้งชื่อลิงน้อยว่าซุนหงอคง นับแต่นั้นเป็นต้นมาซุนหงอคงก็ได้ศึกษาร่ำเรียนวิชามากมายจากจู่ซือ โดยมีความเชี่ยวชาญชำนาญในการแปลงร่างได้ถึงเจ็ดสิบสองอย่าง หลังจากที่สำเร็จวิชาแล้วก็เดินทางกลับมายังฮัวกั่วซันตั้งตนเป็นจ้าววานร ซุนหงอคงขโมยเสาค้ำมหาสมุทรตงไห่ บุกลงไปนรก ทำลายบัญชีรายชื่อลิงน้อยใหญ่ทั้งหมด จ้าวสมุทรตงไห่และพญามัจจุราชนำความกราบทูลเง็กเซียนฮ่องเต้ขอให้กำจัดมารร้ายซุนหงอคง เง็กเซียนฮ่องเต้ทรงปฏิบัติตามคำแนะนำของไท่ไป๋จินซิงด้วยการมีรับสั่งเรียกซุนหงอคงขึ้นมาบนสรวงสวรรค์ แต่งตั้งซุนหงอคงเป็นปี้หม่าเวินซึ่งมีหน้าที่เลี้ยงม้าบนสรวงสวรรค์ ชิงหลิงเคียดแค้นสรวงสวรรค์ช่วงชิงซุนหงอคงไปจึงขัดขวางทุกวิถีทาง ซุนหงอคงภาคภูมิใจที่ได้รับการแต่งตั้งเป็นปี้หม่าเวิน เดินทางกลับไปยังฮัวกั่วซัน เรียกตนเองว่า “ฉีเทียนต้าเซิ่ง” เง็กเซียนฮ่องเต้ทรงกริ้วจึงทรงมีพระบัญชาให้ขุนศึกสวรรค์นำทหารสวรรค์ไปจับกุมตัวซุนหงอคง ซุนหงอคงสยบเทพจี้หลิงและนาจาอย่างง่ายดาย ต่อมา ซุนหงอคงก็ได้รับการเชื้อเชิญไปร่วมงานผลท้อทิพย์บนสรวงสวรรค์ ด้วยอุปนิสัยของลิง ซุนหงอคงขโมยกินผลท้อทิพย์ อาละวาดก่อกวนงานผลท้อทิพย์ของเจ้าแม่หวังหมู่ นอกจากนี้ยังขโมยกินโอสถทิพย์ของไท่ซ่างเหล่าจิน หลบหนีไปจากสรวงสวรรค์ เง็กเซียนฮ่องเต้ทรงมีพระบัญชาให้บรรดาขุนศึกสวรรค์จับกุมตัวซุนหงอคง ซุนหงอคงและเอ้อหลางเสินต่อสู้กันอย่างดุเดือด ยากตัดสินแพ้ชนะ นึกไม่ถึงว่าไท่เสียงเหล่าจินใช้อาวุธลับจู่โจมซุนหงอคง ทำให้ซุนหงอคงถูกจับกุมตัว ไม่ว่าจะเป็นคมหอกคมดาบ ไฟร้อนแรง สายฟ้าฟาด ด้วยความที่ซุนหงอคงฝึกฝนวิชาอยู่ในหม้อต้มโอสถทิพย์จึงทำให้ซุนหงอคงไม่ได้รับอันตรายจากสิ่งเหล่านี้แม้แต่น้อย เง็กเซียนฮ่องเต้ทรงขอความช่วยเหลือจากยูไลถึงสามารถสยบซุนหงอคงภายใต้เขาอู่สิงซัน ยูไลขอให้เจ้าแม่กวนอิมตามหาบุคคลบริสุทธิ์เดินทางไปอัญเชิญพระไตรปิฏยังชมพูทวีปเพื่อโปรดสรรพสัตว์ เจ้าแม่กวนอิมมอบหมายให้เฉินเสียนจวงไปอัญเชิญพระไตรปิฏกยังชมพูทวีป ถังไท่จงทรงโปรดเฉินเสียนจวงดุจอนุชา พระองค์จึงทรงประทานนามให้เฉินเสียนจวงเป็นถังซำจั๋ง ถังซำจั๋งเดินทางไปชมพูทวีป ผ่านเขาอู่สิงซัน ถังซำจั๋งปลดปล่อยซุนหงอคงจากเขาอู่สิงซัน ซุนหงอคงสวมใส่วงแหวนของเจ้าแม่กวนอิม อาจารย์และศิษย์พากันพากันเดินทางไปยังชมพูทวีป ระหว่างทางสยบไป๋หลง ไป๋หลงจำแลงร่างเป็นม้าเพื่อเป็นพาหนะเดินทางของถังซำจั๋ง ณ เกาเหล่าจ้วง ถังซำจั๋งรับตือโป๊ยก่ายเป็นศิษย์คนที่สอง และ ณ แม่น้ำหลิวซาเหอ ถังซำจั๋งรับซัวเจ๋งเป็นศิษย์คนที่สาม อาจารย์และศิษย์ทั้งสี่ชีวิตพากันเดินทางไปยังชมพูทวีปอัญเชิญพระไตรปิฏกระหว่างการเดินทางอาจารย์และศิษย์ทั้งสี่ชีวิตต้องเผชิญและกำจัดปิศาจและมารร้าย เผชิญกับอุปสรรคนานัปการ ในทีสุดก็เดินทางถึงแดนสุขาวดี กราบสักการะพระศาสดา อัครสาวกทั้งสองของพระศาสดาซึ่งหลุดพ้นจากเรื่องราวในโลกได้มอบคัมภีร์ไร้อักษรให้ถังซำจั๋ง ถังซำจั๋งและศิษย์เดินทางไปที่วัดเหลยอินซื่อโดยแสดงบาตรซึ่งได้ประทานจากถังไท่จง ถังไท่จงถึงได้คัมภีร์จริงเดินทางกลับโลกมนุษย์ นึกไม่ถึงว่าอุปสรรคเก้าเก้าแปดสิบเอ็ดครั้ง ยังขาดอีกครั้งถึงจะครบตามที่กำหนด อาจารย์และศิษย์ตกลงในแม่น้ำ ทำให้คัมภีร์เปียก จนกระทั่งวันนี้พระไตรปิฏกจึงยังไม่สมบูรณ์ถังซำจั๋งและศิษย์นำพระไตรปิฏกเดินทางกลับไปยังเมืองหลวงฉางอันเพื่อทูลถวายถังไท่จง จากนั้นทุกคนก็เดินทางกลับไปยังดินแดนสุขาวดี ถังซำจั๋งได้รับการแต่งตั้งเป็นพระจาริกแสวงบุญ ซุนหงอคงได้รับการแต่งตั้งเป็นพระชนะสงคราม ตือโป๊ยก่ายได้รับการแต่งตั้งเป็นฑูตแห่งบริสุทธิ์ ซัวเจ๋งได้รับการแต่งตั้งเป็นอรหันต์ทองคำ ไป๋หลงม้ามังกรขาวได้รับการแต่งตั้งเป็นมังกรมังกรสวรรค์แปดหัว ทุกคนกลับสู่ฐานะเดิมเสวยผลบุญ….
